หมอเกลียดทักษิณเพราะระบบ P4P

มีแพทย์จำนวนหนึ่งแต่งชุดดำออกมาเดินขบวนประท้วง
ขับไล่ รมต.ที่มีแผนจะเปลี่ยนรูปแบบการจ่ายค่าตอบแทนแพทย์ทั่วประเทศ

จากเดิมที่จ่ายค่าเบี้ยเลี้ยงเหมาจ่ายตามความกันดารและอายุราชการ

จะเปลี่ยนมาใช้การจ่ายค่าตอบแทนตามปริมาณงานที่ทำหรือ P4P แทน

P4P ที่ว่าก็ตรงตามชื่อครับ คือเป็นระบบที่เอางานของแพทย์ พยาบาล ทันตะ เภสัช

มาคำนวนเป็นแต้ม ยิ่งงานหนัก งานยาก ก็จะได้แต้มมากขึ้น
แล้วค่อยเอาแต้มนั้นไปคำนวนเป็นค่าตอบแทนอีกทอดนึง

ประเด็นที่แพทย์กลุ่มนึง นำโดยชมรมแพทย์ชนบทออกมาเดินขบวนขับไล่ในหนนี้
เหตุผลที่ฝ่ายประท้วงอ้างก็คือ การยกเลิกเบี้ยเลี้ยงเหมาจ่าย จะเป็นการบั่นทอนขวัญกำลังใจ
ทำให้แพทย์ขาดแรงจูงใจที่จะมาทำงานในพื้นที่ชนบทอันทุรกันดารเพราะค่าตอบแทนได้ไม่แตกต่างกับแพทย์ในเมืองเลย
อันนี้คงต้องยกปัญหาของวงการแพทย์ในปัจจุบันมาพูดถึงเสียก่อน ปัญหาทุกวันนี้คือทุกรัฐบาลที่ผ่านมา
พยายามดึงให้หมออยู่ใน รพช ด้วยเกมเดียวกับ รพ เอกชน นั่นคือพยายามดันค่าตอบแทนแพทย์ให้สูงขึ้นเรื่อยๆ
ชมรมแพทย์ชนบทเป็นหนึ่งในตัวตั้งตัวตีที่พยายามเพิ่มค่าตอบแทนแพทย์ตามชนบทมานานมาก
มองในแง่นึงมันก็เป็นเรื่องดีที่เพิ่มค่าตอบแทนแพทย์พวกเบี้ยเลี้ยงเหมาจ่าย ยิ่งหมออยู่ชนบทนาน
ก็ยิ่งได้ค่าตอบแทนตรงนี้มากขึ้น ตามกฏเดิมใครอยู่เกินสี่ปีขึ้นไป ได้เงินเพิ่มห้าหมื่นบาท
หมอตาม รพช ถ้าอยู่เกิน 4 ปี ส่วนมากรายได้แสนขึ้นทุกคน ซึ่งอันนี้นี่ล่ะที่เป็นปัญหา
เพราะรัฐบาลไม่มีปัญญาหาเงินมาสนับสนุนค่าตอบแทนตรงนี้ได้หมด
ตั้งแต่สมัยรัฐบาลอภิสิทธิ์ก็ไม่มีเงินจ่ายเงินก้อนนี้ให้หมอทั้งประเทศ
ติดเงินอยู่เกือบปี จนมีเจ้าหน้าที่ลาออกไปพอสมควรเพราะไม่มีเงินจะแดกข้าว
พอเปลี่ยนมาเป็นรัฐบาลยิ่งลักษณ์ก็เอาเงินมาจ่ายให้บางส่วน
แต่จ่ายได้ไม่หมดอยู่ดี จ่ายได้แค่ครึ่งนึงที่เหลือให้เอาเงินบำรุงของแต่ละ รพ จ่ายกันเอง
ทีนี้ปัญหาคือ รพ ทั่วประเทศส่วนมากอยู่ในภาวะตัวแดง คือขาดทุนอยู่แล้ว
หรือไม่ก็มีแววจะขาดทุนในอนาคตแหงๆ เพราะเงินรายหัวของประชากรที่ควรจะปรับเพิ่มขึ้นตามอัตราเงินเฟ้อ
รัฐบาลกลับให้เงินรายหัวของประชากรคงที่ ในขณะที่ค่ายา ค่าเวชภัณฑ์มันถีบตัวสูงขึ้นทุกปี

ข่าวที่เกี่ยวข้อง http://www.healthfocus.in.th/content/2012/11/1767

รพ ที่เงินบำรุงไม่ค่อยจะมี พอเอาเงินออกมาจ่ายค่าตอบแทนแพทย์ ก็ถังแตกกันถ้วนหน้าน่ะสิครับ

รู้หรือไม่ว่าค่าตอบแทนของแพทย์นี่เอาเฉพาะเบี้ยเลียงเหมาจ่ายของหมอสามคน

มันสามารถเอาไปจ่ายค่าแรง จนท “ทั้ง” รพ ได้เกือบทั้งปีเลยทีเดียว

ทีนี้เราลองมาเปรียบเทียบความแตกต่างระหว่าง รพ ในเมือง กับ รพช (รพ ชุมชน) กันบ้าง

รพช มันห่างไกลสังคม กันดารกว่า รพ ในเมืองก็จริง แต่งานที่ทำใน รพช เทียบกับ รพ ในเมืองแล้ว

มันน้อยกว่ากันเยอะครับ รพ ในเมืองที่เยอะและคนไข้แออัดยัดเยียดมาก

ยกตัวอย่างเช่น รพ จังหวัดหลาย ๆ แห่งวอร์ดอายุรกรรมรองรับผู้ป่วยได้ 30 เตียง

แต่ต่อเตียงยาวไปถึงระเบียง คนไข้หกสิบคนแทบทุกวัน หรือตรวจไข้ที่แผนกผู้ป่วยนอกวันนึงเกือบสองร้อยคน

ข้อดีของ รพ ในเมืองก็คือใกล้ความเจริญมากกว่า ได้เที่ยว ได้ทำนู่นนี่มากกว่า รพช

สรุปคือทั้ง รพท รพศ รพช มีจุดดีจุดด้อยต่างกันไป
แต่ปัญหาคือค่าตอบแทนแพทย์ใน รพช มันสูงกว่า รพท รพศ แบบเว่อร์มากๆ

เป็นผลจากการผลักดันของชมรมแพทย์ชนบทในหลาย ๆ ปีที่ผ่านมา

ทำให้ค่าตอบแทนแพทย์ใน รพช สูงขึ้น สูงขึ้นเรื่อยๆ จนมันไม่สมดุลย์กัน

เกินกว่าที่ทรัพยากรของระบบจะรับไหว มันเป็นไปตามที่ รมต ให้สัมภาษณ์

ที่เขาว่าระบบมันเดินหน้าไปไม่ได้ เงินค้างที แพทย์ก็ต้องรวมตัวไปก่อม๊อบกดดันรัฐบาล

ให้จ่ายค่าตอบแทนที เป็นแบบนี้ต่อไปเรื่อยๆระบบจะพังทลายเอาในอีกไม่นาน

ดังนั้นการแก้ปัญหาโดยลดค่าตอบแทนแพทย์ คือเบี้ยเลี้ยงเหมาจ่าย

จากเดิมที่ให้แบบกินเปล่าตามสองปัจจัย คือความห่างไกล และอายุงาน

เปลี่ยนมาเป็นสองปัจจัย คือความห่างไกลและปริมาณงานที่ทำ หรือ P4P

ถ้าเป็นระบบเดิมจะคิดค่าตอบแทนแพทย์ดังในตารางข้างล่างนี้

 

รวม ๆ แล้วรายได้ของแพทย์ไทยใน รพช ของรัฐ จะประกอบด้วย

เงินเดือน ประมาณ 14,000-15,000 ค่าไม่เปิดคลินิคส่วนตัว 10,000

ค่าเวรอันนี้มากน้อยตามจำนวนเวร แต่ส่วนมากก็ประมาณ 4 - 5 หมื่นบาท

ที่เหลือเป็นเบี้ยเลี้ยงเหมาจ่าย ดังนั้นจะเห็นได้ว่าแพทย์ที่อยู่ในพื้นที่กันดาร

จะมีรายได้ตกเดือนละเก้าหมื่นถึงหนึ่งแสนบาท แต่ถ้าเป็นแพทย์ที่อยู่ในพื้นที่นั้นนานๆ

เช่น ผู้อำนวยการ รพ. ที่อยู่มาเกิน 4 ปี ก็จะมีรายได้ถีบขึ้นไปเป็นเดือนละ แสนสอง

ซึ่งกลุ่มนี้นี่แหละที่เป็นปัญหา เพราะจะสูญเสียรายได้ทันทีถ้าปรับการจ่ายค่าตอบแทนเป็น P4P

เนื่องจาก ผอ. รพ.หลาย ๆ แห่งที่เคยเห็นมา ไม่ทำงานตรวจคนไข้ว่ะครับ ทำงานบริหารอย่างเดียว

บางคนก็เอาเวลาราชการไปเตะบอล แข่งกีฬาจังหวัดก็มี แล้วปล่อยให้หมอรุ่นใหม่ที่เพิ่งจบ

รับหน้าที่ตรวจคนไข้ไปตามยถากรรม ปัญหานี้มันทำให้ปริมาณคนไข้ที่หมอแต่ละคนต้องตรวจมันเพิ่มมากขึ้น

เนื่องจากผู้อำนวยการ รพ. ที่อาวุโสและอยู่กินเงินเบี้ยเลี้ยงเหมาจ่ายจำนวนมากเหล่านี้มันไม่ฟังค์ชั่นนั่นเอง

คนพวกนี้แหละที่เป็นปัญหามานาน และจะเสียรายได้จำนวนมากถ้าจ่ายค่าตอบแทนตามระบบใหม่

ในขณะที่หมอชนบทที่ทำงานตรวจคนไข้จริง ๆ ค่าตอบแทนที่เปลี่ยนแปลงไปนี่ไม่ค่อยมีผลกระทบหรอก

เพราะถ้าหมอชนบทจะลาออกเพราะค่าตอบแทนสู้เอกชนไม่ได้ เขาลาออกกันไปนานแล้ว

ที่อยู่นี่คือเขาอยู่กันได้ด้วยค่าตอบแทนระดับนี้ ขอแค่จ่ายให้สม่ำเสมอก็พอ ไม่ใช่ติดหนี้แล้วจ่ายกันข้ามปีแบบที่ผ่านๆมา
ตามที่ดูรายละเอียดของ P4P มา  ณ ปัจจุบันยังไม่ได้ยกเลิกเบี้ยเลี้ยงเหมาจ่ายว่ะครับ

แต่ลดลงบางส่วนประมาณครึ่งนึง  จากนั้นก็เพิ่มเกณฑ์การจ่ายค่าตอบแทนมาให้อีกส่วนคือ P4P

อันนี้ยิ่งทำงานเยอะ  ตรวจคนไข้เยอะ ก็ยิ่งได้มากขึ้น ซึ่งอันนี้ก็มีคนทักท้วงว่าถ้าทำแบบนั้น

หมอที่หน้าเงินมาก ๆ มันไม่ตรวจคนไข้แบบสั่วๆ คนละสามสิบวิ

แล้วเกณฑ์คนไข้มาตรวจกันวันละหลายร้อยคนหรอกเหรอ จะได้ตังค์เยอะ ๆ ไง ?

คือเขามีการกำหนดเกณฑ์ขั้นต่ำ กับเพดานบนสุดที่จะจ่ายเงินค่าตอบแทน P4P เอาไว้แล้วครับ

ต่อให้ตรวจจนมือหงิกวันละ 200-300 คน เต็มที่มันก็ได้แค่เพดานบนที่กำหนดเอาไว้เท่านั้นแหละ

ดังนั้นแทนที่จะมองว่าเป็นการกระตุ้นให้แพทย์หิวเงินมากขึ้น เราควรจะมองว่ามันเป็นการเกลี่ยรายได้

ให้หมอที่ทำงานเยอะ ผ่าตัดเยอะ ตรวจคนไข้ มีรายได้ตามงานที่ทำลงไปอย่างยุติธรรมมากกว่า

ในขณะที่หมอที่ไม่ได้ทำงาน นั่ง ๆ นอน ๆ เกาตูดเซ็นเอกสารอย่างเดียว ก็จะได้ค่าตอบแทนน้อยลงไปด้วย ชะละล่า

การปรับการจ่ายค่าตอบแทนเป็น P4P มันจะทำให้หมอใน รพท รพศ ได้ค่าตอบแทนเต็มเม็ดเต็มหน่วยเพราะงานล้นอยู่แล้ว  ในขณะที่ รพช อาจได้น้อยกว่า แต่ก็มีเงินจากค่ากันดารที่ลดลงมาถัวเฉลี่ยแทน

วิธีนี้ดีตรงที่ทำให้การกระจายค่าตอบแทนของแพทย์มันเกลี่ยกันเสมอภาคมากขึ้น

วิชาชีพอื่นก็ได้ผลประโยชน์ไปด้วย เช่น พยาบาล เขาจะได้ค่าตอบแทนตามที่ควรได้จาก P4P

ควรรู้ว่าวิชาชีพพยาบาลนี่เป็นวิชาชีพที่สำคัญมากแถมยังงานหนักบรรลัยเลย

ทุกวันนี้ค่าตอบแทนของแพทย์ชนบทมันไม่สมเหตุสมผลครับ อย่างที่บอกเอาไว้ข้างต้นว่า

มันเป็นการเรียกร้องจากชมรมแพทย์ชนบทในช่วงระยะเวลาหลายปีที่ผ่านมา

ทำให้ค่าตอบแทนของแพทย์ชนบทสูงขึ้น สูงขึ้นเรื่อยๆ ขนาดไม่ต้องทำงานตรวจ

นั่งเซ็นเอกสารอย่างเดียว ขอแค่อยู่พื้นที่นั้นมานาน คุณก็ได้เงินไปกินนิ่มๆเดือนละแสนกว่าบาทแล้ว

แต่วิชาชีพอื่น แทบจะไม่ได้เงินก้อนนี้เลย หรือได้น้อยมาก เช่นพยาบาลได้แค่พันห้าเท่านั้น

ทั้งที่วิชาชีพเหล่านี้ก็งานหนักและเสียสละไม่แตกต่างกัน สาเหตุเป็นเพราะค่าตอบแทนของแพทย์

ได้สูบเอาทรัพยากรส่วนมากของระบบสาธารณะสุขไทยไปหมดแล้ว

ดังนั้นแทนที่แพทย์จะอ้างว่า ฉันเสียสละฉันทุ่มเทนะ ฉันเรียนมาสูง เรียนมาตั้งหกปีเชียวนะพี่ชาย

และพยายามรักษาเงินก้อนที่ตัวเองได้มาโดยไม่สมเหตุสมผลนี้เอาไว้อย่างสุดชีวิต

บางทีแพทย์อาจจะควรเหลียวกลับไปมองเพื่อนร่วมวิชาชีพ ที่ฟันฝ่ามาด้วยกัน

เช่น พยาบาล เภสัช ทันตะ ที่ยืนท้องกิ่ว ท้องร้องจ๊อกๆอยู่เบื้องหลัง

ในขณะที่แพทย์ฟาดเค้ก “งบประมาณสาธารณสุข” มาฟาดจนพุงกางอยู่คนเดียว

จริงๆแล้วค่าตอบแทนของวิชาชีพเหล่านี้ที่ว่ามามันก็น้อยกว่าเอกชนทั้งนั้นแหละ

แต่มีเฉพาะของแพทย์วิชาชีพเดียว ที่มันโดดสูงกว่าชาวบ้าน ดังนั้นถ้าจะให้ดี

เราก็ควรจะเกลี่ยค่าตอบแทนที่สูงเกินไปให้ลดลงมาหน่อย ให้มีงบประมาณเผื่อแผ่ไปถึงเพื่อนร่วมวิชาชีพบ้าง

จากนั้นค่อยรวมตัวกันเป็นองค์กรสหวิชาชีพ เรียกร้องให้เพิ่มค่าตอบแทนทุกคนอย่างเท่าเทียมและสมเหตุสมผลไม่ดีกว่ารึ

ที่เห็นคนออกมาประท้วงนี่ก็ใช่ว่าหมอ พยาบาล ทันตะ เภสัช จะไม่เห็นด้วยกับ P4P ไปเสียหมดทุกคน

คนที่เห็นด้วยก็มีอยู่เยอะแยะ แต่ไม่ออกข่าวเหมือนกับที่แพทย์ชนบทแต่งชุดดำมาเดินชบวนประท้วงก็เท่านั้นเอง

แต่ก็ใช่ว่าผมจะเห็นด้วยกับระบบ P4P ไปเสียหมด ถ้ามันจัดสรรคะแนนไม่เข้าท่า

หรือเอาเบี้ยเลี้ยงเหมาจ่ายออกไปทั้งหมด คิดแต่ P4P อย่างเดียว มันก็อาจจะเกิดปัญหาในอนาคตได้

แต่ถ้าปรับปรุงให้มันดีๆ อนาคตมันอาจจะเป็นทางออกนึงในการแก้ไขปัญหาสาธารณสุขของไทยก็ได้ว่ะครับ